Strona 552
Tom III
polecającego woli wykonanie dzieła w taki sposób, w jaki według jego osądu miało być spełnione.
Rozdz. 2. Wielkie znaczenie tej cnoty.
Rozdz. 3. Środki, za pomocą których zdobywa się tę cnotę: 1) Prosić Boga o nią: „Moja jest rada i słuszność, moja jest roztropność” [Prz 8, 14]; stąd to św. [król] Dawid prosił wciąż Boga: „Wskaż mi Twe drogi i naucz mnie Twoich ścieżek” [Ps 24, 4]; 2) utrzymywać w ryzach namiętności, szczególnie te, które skłaniają do przyjemności zmysłowych. Tego naucza Doktor Anielski: „Doskonałość zaś roztropności i każdej cnoty intelektualnej polega na odrywaniu się od spraw zmysłowych” (2. 2., q. 53. a. 9); 3) zastanawiać się nad dokonanymi już poczynaniami, [bo] roztropność zdobywa się przez doświadczenie; 4) zasięgać rady u osób odznaczających się rozsądkiem: Synu, nie czyń niczego bez rady [por. Syr 32, 24 — Wulg.], ale „zasięgaj zawsze rady u mądrego” [Tb 4,19].
[359b] Artykuł 2. O sprawiedliwości[1037]
Rozdz. 1. Istota i wzniosłość sprawiedliwości jako kardynalnej cnoty różniącej się od sprawiedliwości ogólnej, która oznacza człowieka świętego, zwanego sprawiedliwym[1038]. Święty Tomasz określa ją jako trwałe usposobienie, według którego ktoś pod wpływem stałej swej woli oddaje drugiemu to, co do niego należy[1039]. Występuje pod dwoma postaciami[1040] , 1) pod wymienną, która występując między osobami wyrównuje w należytej proporcji rzeczy za rzeczy; ma być stosowana w umowach kupna, sprzedaży, lokacji, restytucji, pożyczki i w tym podobnych sprawach; 2) pod rozdzielczą, która dzieli nagrody i kary w zależności od zasługi czy winy każdego i zwie się odpłatna w przypadkach nagrody, a windykatywna, gdy chodzi o kary.
Rozdz. 2. Konieczność tej cnoty w życiu człowieka.
Rozdz. 3. Środki do jej zdobywania: 1) odrywać serce od rzeczy i pieniędzy, 2) Wystrzegać się małych niesprawiedliwości.
[1037] Jest godne uwagi, że — jak to już wspomniano — Pallotti u omawianych Sług Bożych jakby umyślnie pomijał tę cnotę podstawową w stosunkach międzyludzkich. U. M.-L. Maurizzi mówi tylko o sprawiedliwości jej w stosunku do Boga i samej siebie (s. 26—27), u K. Del Bufalo nawet jej nie wspomina. Czyni tak chyba dlatego, że u ludzi doskonałych sprawiedliwość zostaje nie tylko zachowana, ale jeszcze wzbogacona ciepłem miłości. A o miłości Boga i bliźniego u wspomnianych Sług Bożych Pallotti pisze obszernie.
[1038] Por. np. Mt l, 19 (o św. Józefie).
[1039] Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum untquique tribuens. To starodawne określenie cnoty sprawiedliwości przyjmuje św. Tomasz, „byleby określenie było dobrze pojmowane”. Summa, II-II, 58, s. 1.
[1040] Tak za św. Tomaszem, II-II 59, a. 1. Z biegiem czasu dodawano jeszcze inne rozróżnienia, z których za naszych dni godne podkreślenia jest wprowadzenie sprawiedliwości społecznej.