Strona 23

Tom II

grupy księży jako samoistnej jednostki w ramach Zjednoczenia Pallotti dostosował tekst Reguł z Camaldoli do tej nowej grupy tak, że poumieszczał wszędzie wyraz „Kongregacja” tam, gdzie przedtem były wyrazy odnoszące się do projektowanych Ustroni (Ritiri) Zjednoczenia.

W dokumentach zatem pochodzących z pierwszego dziesięciolecia od założenia Dzieła nie ma żadnej wzmianki o „Kongregacji”. Pierwszy taki ślad spotykamy dopiero w roku 1845, w którym to Pallotti prosi ks. Melię o modlitwę za powstającą do życia Kongregację (per la nostra nascente minima Congregazione)[19]. Fakt powstającego do życia nowego Stowarzyszenia podkreśli Pallotti i w urzędowych Pismach[20], pokazując je jako podmiot własnego działania. Nazwę zaś (Congregazione) ustali w roku 1846[21].

Po stwierdzeniu tych faktów nietrudno odpowiedzieć na dwa budzące się samorzutnie pytania: Dlaczego wyraz „Kongregacja” pojawia się w Pismach Założyciela stosunkowo późno, bo dopiero po upływie dziesięciu lat od założenia Dzieła, i dlaczego Założyciel, w późniejszym co prawda okresie, utrzymuje, że „Kongregacja” została założona w roku 1835, a co więcej, że była założycielką Zjednoczenia — czego w okresie wcześniejszym nigdy nie twierdził?

Co do pierwszego pytania odpowiedź jest prosta: Pallotti zmienił po prostu zdanie. Jest bowiem rzeczą pewną i dowiedzioną, że Święty, który początkowo nie miał zamiaru tworzyć nowego Instytutu życia konsekrowanego, pod wpływem różnych okoliczności, znanych już dostatecznie w piśmiennictwie Stowarzyszenia, doszedł w latach czterdziestych do wniosku, że „konieczne jest założenie Stowarzyszenia (Congregazione) Księży i Braci Pomocników tworzących doskonałą wspólnotę życia oraz prowadzących doskonałe życie wspólne[22]. Jakoż taki prężny Instytut, niezbędny dla całego Dzieła, Pallotti rzeczywiście stworzył, dążąc do uzyskania formalnego uznania go przez władze kościelne. To właśnie w związku z tymi staraniami wyłoniła się sprawa odpowiedniego dostosowania Reguł z roku 1839, co przy udziale kard. Lambruschiniego nastąpiło w zasadzie w roku 1846.

Odpowiedź na drugie pytanie wypływa z poprzedniego stwierdzenia. Skoro nadszedł czas, by z różnych względów położyć główny nacisk na ten odrębny Instytut, nazwany Kongregacją, było również celowe i wskazane wykazywać, że twór ten istniał już od lat dziesięciu, a co więcej, że to on właśnie założył Zjednoczenie, traktując

[19] List z 15 XI 1845, Lettere, nr 1190; por. J. Frank, Vinzenz Pallotti, II 252.

[20] OOCC IV 79 i 82; Lettere, nr 1255, 1262, 1297.

[21] Zob. tekst listu do ks. Melii, Lettere, nr 1297; niżej, dokument 18.

[22] OOCC III 3. — Nadzwyczajna Kapituła Generalna słusznie stwierdza, że „w miarę j ak natchniona przez Boga idea przybierała konkretną formę”, Założyciel uznał „konieczność dobrze zorganizowanej i centralnej społeczności (…). Jako tak pomyślana centralna społeczność powstało Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego”. Dokument o celu i naturze SAC, nry 2 i 3.