Strona 06

twierdzenie, jakoby Założyciel nie miał żadnych wątpliwości co do powstania Stowarzyszenia razem ze Zjednoczeniem, a więc w roku 1835, czy że wtedy już Założyciel poznał „w najdrobniejszych szczegółach zarys Kongregacji, którą miał założyć”[2]. Jednakże w świetle dzisiejszej wiedzy o Stowarzyszeniu obydwa pierwsze twierdzenia są co najmniej dwuznaczne, a trzecie gołosłowne i błędne. U podstaw tego rodzaju opinii czy twierdzeń leżą nie tylko zagadkowe słowa św. Wincentego z okresu późniejszego (do których wrócimy we wstępie do pierwszej części tego tomu), ale i pomieszanie pierwotnej „wspólnoty księży” przy kościele Świętego Ducha[3] ze wspólnotą księży przy Najśw. Zbawicielu Na Fali. Ta wspólnota, choć związana nawet tożsamością niektórych osób z pierwotną grupą stanowiącą zawiązek projektowanego Kolegium Misyjnego, po upadku tego projektu przekształciła się (już w innym miejscu, w późniejszym czasie i nowym składzie osób) w związek, nazwany później „Kongregacją”, a dziś „Stowarzyszeniem”. To właśnie po fiasku inicjatywy związanej ze wspomnianym Kolegium Pallotti dochodzi w latach 1841/1842 do przekonania, że Zjednoczenie, tak dla owego ośrodka przygotowującego przyszłych misjonarzy, jak dla podtrzymania zasadniczego Dzieła Apostolstwa Katolickiego, potrzebuje koniecznie osobnej wspólnoty typu zakonnego. Wspólnota taka wyłoniła się rzeczywiście z poprzednich form przejściowych i w latach czterdziestych ubiegłego wieku otrzymała nazwę „Kongregacji”, czyli Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego.

Wiadomo też, że na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych XIX wieku Zjednoczenie zagrożone w swym działaniu i nawet istnieniu nie mogło jako takie występować publicznie, a reprezentowane było przez św. Wincentego Pallottiego, samego czy wraz z grupą księży. Zarówno więc dla podjęcia na nowo idei Kolegium Misyjnego, jak to wyraźnie czytamy w brulionie podania Założyciela z roku 1847[4], jak i dla rozbudowania części kierowniczej Zjednoczenia Pallotti uznał za konieczne stworzenie Instytutu obdarzonego osobowością prawną przez uzyskanie dla niego zatwierdzenia przez władzę kościelną. Tu ma swe wytłumaczenie troska o sprawdzenie Reguł z roku 1839, troska wyrażająca się w poddaniu ich pod ocenę kamiliana, ks. Antoniego Togniego. w roku 1841, jak również usunięcie się wraz ze współtowarzyszami w zacisze karmelickie w roku 1843 dla wspólnych przemyśleń nad ewentualnym dostosowaniem Reguł do zmodyfikowanych idei o Zjednoczeniu, a zwłaszcza o jego części centralnej, nazwanej w dwa lata później „Kongregacją”.

„Kongregacja” oznaczała i oznacza w prawie zakonnym Instytut życia konsekrowanego, w jakim członkowie składają zwykłe, czyli proste

[2] A. Majewski, Kongregacja Misyjna Księży Pallotynów, Cieszyn 1914, s. 17; J. Wróbel, Kształtowanie ducha Kongregacji, maszynopis z r. 1953?, s. XI.

[3] J. Frank zwie ją stale Priestergemeinschaft.

[4] Zob. OOCC V 309, niżej: Dział I, dokument 19.