Charyzmat i Dzieło

Pytanie o tożsamość jest znakiem poszukiwania najgłębszego sensu ludzkiego życia, a jednocześnie wyrazem twórczego niepokoju co do słuszności dokonywanych w życiu wyborów. Bez świadomości własnej tożsamości człowiek traci pewność własnej egzystencji oraz ryzykuje stan wyobcowania, w którym nie potrafi odpowiedzieć sam sobie na pytanie: kim jest i dokąd zmierza?

Pytanie o charyzmat Zgromadzenia czy Dzieła jest pośrednio pytaniem o tożsamość tych, którzy w chrześcijańskim doświadczeniu wiary czują się spadkobiercami daru Ducha Świętego powierzonego Założycielowi oraz pragną naśladować go urzeczywistniając ten dar w konkretnym czasie i miejscu. Tak więc pytanie o charyzmat Pallottiego jest jednocześnie pytaniem o tożsamość tych, którzy podejmują wyzwanie życia duchem św. Wincentego Pallottiego. Jest to pytanie o dar, który Duch Święty powierzył Pallottiemu, a przez niego całej pallotyńskiej rodzinie.

W dziale Charyzmat i Dzieło Pallottiego umieszczamy publikacje oraz teksty, które są owocem pallotyńskiej refleksji nad charyzmatem św. Wincentego Pallottiego i które ujmują w sposób systematyczny i syntetyczny rozwój Jego Dzieła jakim jest Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego. Są to teksty z opracowania: Unione dell’Apostolato Cattolico, Il carisma di S. Vincenzo Pallotti. Origine, sviluppo, identità, Roma 2004.

 

Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego w pierwotnej inspiracji św. Wincentego Pallottiego

 

W latach 1834-1839 Wincenty Pallotti dochodzi do coraz większej pewności odnośnie do formuły dzieła, powołanego przez niego w 1835 roku.

Chronologia procesu dojrzewania dzieła

1. Pallotti, już jako młody człowiek, z wciąż rosnącą intensywnością, odkrywa Boga jako Tego, który kocha całe stworzenie. Takie doświadczenie wzmacnia w nim pragnienie odpowiedzi na miłość Boga – odpowiedzi, która zaangażuje wszystkie jego możliwości i zdolności. Jednocześnie Pallotti pragnie pomóc jak największej ilości braci i sióstr, by doświadczyli tego samego i podobnie jak on na nie odpowiedzieli.

Pełniąc funkcję kierownika duchowego w Kolegium Propaganda Fide (pełnił tę posługę od 1833 roku), Pallotti przekonuje się, że Kościół, zwłaszcza w świecie anglojęzycznym, nie może realizować swych zadań jedynie przy pomocy środków stosowanych do tej pory, lecz powinien wykorzystać nowe możliwości rozkrzewiania wiary.

2. Kiedy dowiaduje się o potrzebach chrześcijan chaldejskich, zamieszkujących terytorium dzisiejszego Iranu i Iraku, razem ze świecką osobą Tomaszem Alkuschi, profesorem Kolegium Propagandy oraz księdzem Rafałem Melią, wicerektorem tegoż Kolegium, 4 grudnia 1833 roku Pallotti redaguje Apel skierowany do „wszystkich dobrych katolików całego świata”, dotyczący współpracy na rzecz wspracia tegoż Kościoła.

3. W roku 1834 Pallotti powołuje Komitet, skupiający osoby świeckie oraz kapłanów, który podejmuje pracę na rzecz Kościoła chaldejskiego.

4. Dnia 9 stycznia 1835 roku Pallotti odnotowuje „po Mszy świętej odprawionej dzięki najszczególniejszemu zrządzeniu Boskiego Miłosierdzia” (Wybór Pism IV,159), że Bóg, w sposób szczególny, wzywa go do „wprowadzenia w życie, założenia, rozpowszechniania, doskonalenia  i utrwalania:

  1. pobożnej instytucji Apostolstwa Powszechnego wśród wszystkich katolików, mającą na celu rozszerzanie wiary i religii Jezusa Chrystusa wśród wszystkich pogan i niekatolików;
  2. drugie Apostolstwo mające, na celu ożywianie, utrzymywanie i pomnażanie wiary wśród katolików;
  3. instytucję powszechnej miłości, mającą na celu wykonywanie wszelkich dzieł miłosierdzia tak co do duszy, jak i co do ciała, ażeby świat poznał Ciebie, na ile to jest możliwe, ponieważ Ty jesteś nieskończoną Miłością (Wybór Pism, I, 35).

5. W marcu 1835 roku Pallotti, w imieniu „kilku kapłanów rzymskich oraz pobożnych katolików świeckich” zwraca się do Wikariusza Generalnego Rzymu Kardynała Karola Odescalchi z prośbą o pasterskie błogosławieństwo dla Pobożnego Zjednoczenia (Pia Unione), któremu można by nadać nazwę „Apostolstwa Katolickiego … oddanego pod opiekę i ku czci Królowej Apostołów”. Petenci, przekonani, że nie mogliby wypełnić Bożego przykazania miłości jeśli ze wszystkich sił nie staraliby się o wieczne zbawienie swoich bliźnich, pragnęli „połączyć się węzłem współzawodniczącej miłości chrześcijańskiej, aby się starać o pomnażanie środków duchowych i materialnych, zmierzających do wspierania świętej wiary, pragnąc jednocześnie jak najprędzej oglądać chwilę … w której nastanie jedna Owczarnia i jeden Pasterz (por. J 10,16; Wybór Pism, I, 36).

Błogosławieństwo zostało udzielone dnia 4 kwietnia 1835 roku. W ten sposób dzieło Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego realizowało się jako „Pia Unio ab Ecclesia commendata” (Pobożne Zjednoczenie przez Kościół polecane).

6. Wincenty Pallotti, w Apelu napisanym w maju 1835 roku, zaprasza wszystkich katolików do współpracy oraz udziału w „Apostolstwie Katolickim, to znaczy Pobożnym Zjednoczeniu (Pia Associazione) dla pomnażania, rozkrzewiania i obrony katolickiej wiary” (Wybór Pism, I, 47). Wówczas zostaje również wskazany cel Zjednoczenia, którym jest: „rozbudzanie wiary i pobożności wśród chrześcijan”.

7. Dnia 11 lipca 1835 roku również papież Grzegorz XVI udziela Dziełu Pallottiego swego apostolskiego błogosławieństwa. W prośbie skierowanej do Ojca Świętego petenci nazywają siebie „Braćmi Pobożnego Zjednoczenia, noszącego miano Apostolstwa Katolickiego, założonego w Rzymie … mającego na celu pomnażanie środków duchowych i doczesnych, koniecznych i stosownych do ożywiania wiary oraz rozpalania miłości wśród katolików, jak również do rozkrzewiania ich we wszystkich częściach świata, aby rychlej na całym świecie nastała jedna Owczarnia pod przewodnictwem jednego tylko Pasterza Najwyższego” (Wybór Pism, I, 56).

8. Mniej więcej w połowie roku 1835 członkowie Zjednoczenia zostają podzieleni na trzy klasy: pracowników w ścisłym tego słowa znaczeniu, współpracowników duchowych oraz współpracowników doczesnych albo ofiarodawców.

9. W styczniu 1836 roku Pallotti po raz pierwszy organizuje celebrację Oktawy Epifanii (Objawienia Pańskiego). W różnorodności języków i narodów, we współpracy z księżmi diecezjalnymi i zakonnymi oraz całym Ludem Bożym jest ona obchodzona jako święto jedności Kościoła Zachodniego i Wschodniego.

10. Dnia 17 czerwca 1836 roku Sekretarz Stanu Kardynał Alojzy Lambruschini, po audiencji u Ojca Świętego Grzegorza XVI, potwierdza nazwę Zjednoczenia jako: „Apostolstwo Katolickie, to znaczy Pobożne Zjednoczenie, mające na celu rozwijanie i popieranie apostolskiej posługi oraz wszelkich innych dzieł miłości i katolickiej wiary, pozostające w absolutnej zależności od Najwyższej Głowy Kościoła Świętego” (Wybór Pism, I, 86).

11. W latach 1836, 1837 i 1838 Pallotti redaguje szereg pism i dokumentów skierowanych do ludu rzymskiego oraz hierarchów Kościoła, w których przedstawia i motywuje Apostolstwo Katolickie.

Duchowni oraz świeccy wchodzący w skład pierwszej klasy Zjednoczenia, którzy w pełnym wymiarze pracują dla Zjednoczenia oraz żyją we wspólnocie stanowią „część centralną i motor dzieła”.

12. Dnia 25 marca 1838 roku Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego, za zgodą papieża Grzegorza XVI, przejmuje zabudowania w Borgo Sant’Agata, zwane Kolegium Fuccioli, tym samym Zjednoczenie zostaje pośrednio uznane przez Kościół jako zrzeszenie publiczne o osobowości prawnej dla diecezji rzymskiej.

13. Począwszy od 21 sierpnia 1839 roku Pallotti, przebywając w klasztorze kamedułów w Camaldoli koło Frascati, pisze najważniesze ze swoich dzieł: Pobożne Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego (Pia Società dell’Apostolato Cattolico), w którym przedstawia całościową wizję swego dzieła (Wybór Pism, I, 237-349).

Według wizji przedstawionej przez Pallottiego przynależący do Zjednoczenia są podzieleni na następujące klasy:

  1. instytuty i wspólnoty męskie, założone przez Zjednoczenie lub pozostające pod jego kierownictwem.
  2. instytuty i wspólnoty żeńskie, założone przez Zjednoczenie lub pozostające pod jego kierownictwem.
  3. wierni wszystkich stanów oraz grupy lub zrzeszenia agregowane do Zjednoczenia

14. Od połowy września 1839 roku Pallotti, wciąż w Camaldoli, redaguje Reguły dla różnych Instytutów Zjednoczenia (Reguły Świętych Ustroni, Kolegiów, Seminariów i Klasztorów Pobożnego Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego = „Wielka Reguła”).

Charakterystyka Zjednoczenia

Cel

W tekstach założycielskich, począwszy od 1835 roku, cele Zjednoczenia są określane w ten sam sposób: we współpracy ze zbawczym dziełem Boga, razem ożywiać wiarę i miłość między katolikami, rozkrzewiać je pośród niekatolików, aby jak najrychlej nastała, jedna owczarnia pod jednym Pasterzem.

Członkowie

Zjednoczenie jest otwarte na wszystkie powołania chrześcijańskie. Mogą do niego przynależeć mężczyźni i kobiety, świeccy i duchowni, małżonkowie, zakonnicy, zrzeszenia, parafie, klasztory, kolegia i instytucje charytatywne.

Warunkiem przynależności jest zdecydowany wysiłek na rzecz odpowiedniego i wiarygodnego życia chrześcijańskiego, co z reguły zakłada stosowne przygotowanie.

Duch

Bóg stworzył ludzkość na swoje podobieństwo i odkupił ją swą miłosierną miłością.

Miłość ta przynagla, uzdalnia i zobowiązuje każdą osobę do współpracy z Bogiem oraz braćmi i siostrami w apostolstwie. Tylko fundamentalne przykazanie miłości, zakorzenione w dziele stworzenia i odkupienia, wyjaśnia to zobowiązanie oraz objawia, że człowiek powinien zaangażować się na rzecz doczesnego i wiecznego zbawienia bliźniego. Dlatego członkowie Zjednoczenia naśladują Jezusa „Apostoła Ojca Przedwiecznego” (por. Hbr 3,1) a w działalności apostolskiej poddają się prowadzeniu Jego miłości. Zjednoczenie jako patronkę czci Maryję Królową Apostołów, która w doskonały sposób współpracowała w dziele odkupieńczym swojego Syna, stając się modelem najdoskonalszego działania apostolskiego.

Charakter prawny

Zjednoczenie nie jest ani zakonem, ani zgromadzeniem zakonnym, lecz raczej pewną formą zrzeszenia w ramach Kościoła otwartą na wszystkich wierzących, w której zasadą jednoczącą jest więź współzawodniczącej miłości. Zakłada się, że wierni korzystają z własnego prawa do jednoczenia i gromadzenia się razem dla celów kościelnych. Pallotti definiuje to jako zrzeszenie, ciało (moralne), stowarzyszenie lub zjednoczenie.

Środki apostolskie

Zjednoczenie chce zaangażować „wszystko” to, co jest odpowiednie i stosowne do apostolstwa: wszystkie formy działalności duszpasterskiej i misyjnej, modlitwę, ofiary. Każde cierpienie i czynność, podjęte w wierze i miłości, mogą służyć apostolstwu.

Metoda apostolstwa

Cechą charakterystyczną apostolatu Zjednoczenia jest współpraca, a zwłaszcza:

  1. współpraca między przynależącymi do Zjednoczenia;
  2. współpraca ze wszystkimi innymi osobami, które prowadzą działalność apostolską;
  3. współpraca z tymi, do których działalność apostolska jest skierowana.

Więź z hierarchią Kościoła

Od momentu, gdy Zjednoczenie zostaje ukierunkowane na apostolstwo powszechne (uniwersalne) Kościoła i we własnej organizacji korzysta ze struktur kościelnych, uznaje swą szczególną zależność od papieża i biskupów diecezjalnych.

Zarząd

Zarząd wewnętrzny Zjednoczenia posiada część centralną, która jest jego „duszą” i która stoi na straży jedności i przyczynia się do skuteczności apostolskiej, nie za pomocą dekretów czy nakazów, lecz poprzez wzorowy przykład życia oraz współpracy. Ta centralna wspólnota składa się z duchownych i wiernych świeckich, przynależących do pierwszej klasy członków Zjednoczenia. Organ wykonawczy części centralnej stanowi Rada pod przewodnictwem przełożonego Zjednoczenia.

Nazwa

Bardziej precyzyjne ukierunkowanie „Apostolstwa Katolickiego”, zawarte i dodane w jego nazwie (Pobożne Zjednoczenie) ukazuje, że Zjednoczenie miłuje apostolstwo Kościoła „… otacza je czcią i gorąco pragnie, aby przez wszystkich było wspierane” (Wybór Pism, I, 85). Apostolstwo, któremu służy Zjednoczenie jest wspólne wszystkim katolikom i wszyscy mogą w nim uczestniczyć.

Dzieło, którego chce Bóg

Pallotti był całkowicie przekonany, że to sam Bóg zainspirował go do założenia Zjednoczenia i uzdolnił go do stopniowego poznania drogi rozwoju dzieła. Czuł się niegodny, aby realizować to posłannictwo, lecz nie mógł i nie chciał go nie podjąć, gdyż nieustannie doświadczał, że poprzez znaki czasu miłosierna miłość Boga przynagla go do tego. W tym przekonaniu wiary, Pallotti doświadczał dodatkowego umocnienia ze strony kierownika duchowego, kompetentnych doradców i specjalistów, jak też w przyzwoleniu i zatwierdzeniu kościelnym.

Podsumowanie

Zjednoczenie jest zrzeszeniem–wspólnotą, które chce dotrzeć do wszystkich katolików, aby obudzić w nich świadomość i odpowiedzialność apostolską oraz zachęcić i zaangażować do współpracy na rzecz ożywiania wiary i miłości oraz głoszenia Ewangelii pośród wszystkich narodów.